Su kaynaklarının ve canlı hayatının korunmasını, geliştirilmesini ve bozulmamasını sağlamak için su kaynaklarının sürdürülebilir koruma-kullanma dengesi gözetilerek katılımcı yaklaşımla havza esaslı bütüncül yönetim anlayışının uygulamaya geçirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Ülkemizde su yönetimi ile ilgili hususlar öncelikle il düzeyinde İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurullarında görüşülmekte, bu kurullarda alınan kararlar ve havza düzeyinde görüşülmesine ihtiyaç duyulan konular ise Havza Yönetim Heyetlerine aktarılmaktadır. Havza Yönetim Heyetlerinde ise hem İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurulları tarafından iletilen konular hem de heyet üyelerince gündeme getirilen diğer konular görüşülerek karara bağlanmaktadır. Havza Yönetim Heyetlerince alınan kararlar ve havza ölçeğinde çözüme ulaşılamayan hususlar ise ulusal düzeyde karara bağlanmak üzere ise bir üst kurul olan Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu'na aktarılmaktadır. İl düzeyinden ulusal düzeye kadar tüm bu kurulların çalışmaları vasıtasıyla su yönetimi ile ilgili kurum ve kuruluşların sürece aktif katılımı ve paydaşların bilgiye erişimi sağlanmaktadır.
Su varlığımızın korunmasıyla ilgili farklı ve yeni çalışmalar gerçekleştiren Tarım ve Orman Bakanlığımız, Sayın Bakanımız İbrahim YUMAKLI'nın liderliğinde bütüncül su kaynakları yönetimi ilkesi doğrultusunda olağanüstü kuraklık tehlikesinin, aşırı yağışların, iklim değişikliği etkilerinin, su kıtlığı ve taşkın felaketlerine dönüşmesinin önüne geçmek için stratejiler ve eylem planları çalışmaları yürütmektedir.
Bu doğrultuda, Türkiye'nin en fazla yağış alan ve buna dayalı olarak su kaynakları bakımından zengin olan Doğu Karadeniz Havzasında Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından su konularının bütüncül olarak yönetilmesi amacıyla hazırlanan Havza Koruma Eylem Planı, Taşkın Yönetim Planı ve Kuraklık Yönetim Planı tamamlanmış, Nehir Havza Yönetim Planı ile Sektörel Su Tahsis Planı ise hazırlanmaktadır.
Hazırlanan planların uygulanması ve havza bazında su yönetiminin sağlanması maksadıyla Tarım ve Orman Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü koordinasyonunda, 25 havzada Havza Yönetim Heyetleri kurularak yerel paydaşların sürece katılımı sağlanmaktadır. 25 havzadan biri olan Doğu Karadeniz Havzasında da düzenli olarak Havza Yönetimi Heyeti toplantıları yapılmaktadır.
Bu kapsamda, Doğu Karadeniz Havza Yönetim Heyeti 2023 yılı toplantısı, Trabzon Valisi Sayın İsmail USTAOĞLU başkanlığında 2 Ağustos 2023 tarihinde Trabzon'da gerçekleştirildi.
Toplantı, Trabzon Valisi Sayın İsmail USTAOĞLU, Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER ve Devlet Su İşleri 22. Bölge Müdürü Sayın Cengiz Han KILIÇASLAN'nın açılış konuşmaları ile başladı.
Devlet Su İşleri 22. Bölge Müdürü Sayın Cengiz Han KILIÇASLAN konuşmasında, Doğu Karadeniz Havzasının taşkınlar açısından en riskli alan olarak görülmekte olduğunu; artan nüfusa binaen oluşan imar alanları için yol, su, elektrik vb. altyapı gereksinimleri kapsamında yapılan çalışmaların heyelanları tetiklemesi ve köprü, menfez gibi yetersiz yapılar vb. unsurların taşkınların en önemli sebeplerinden olduğunu vurguladı. Bölge Müdürlüğü olarak yukarı havzalarda tersip bentleri, havzada 123 adet taşkın erken uyarı sistemi gibi taşkınlar kapsamında önlemler aldıklarını belirtirken, taşkının yanısıra havzada kuraklık sebebiyle de içme suyu kaynaklarında yoğun bir baskı oluştuğunu ifade etti. Bu kapsamda, takiplerin devam ettiğini, Atasun Barajı isale hattı ve arıtma tesisi ve benzeri proje faaliyetlerini yürütmekte olduklarını ifade etti.
Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER, konuşmasına Sayın Bakanımız İbrahim YUMAKLI Beyin selamlarını ileterek başladı. Son yıllarda Dünya'nın iklim değişikliğinin etkileri ile mücadele ettiğini, iklim değişikliğinin etkilerini başta Orta Doğu ve Akdeniz havzasında yer alan ülkelerin özellikle taşkın, kuraklık ve biyoçeşitliliğin değişmesi olarak hissettirdiğini belirtti. Bunun yanında balıkçılık faaliyetleri gibi birçok alanda daha iklim değişikliğinin etkilerinin hissedildiğini ifade eden Sayın SEVER, belirli dönemlerde su sıcaklığının artması gibi nedenlerle balıkların yumurtlamasında azalmalar olması veya balıkların yumurtlamak için göç etmesi örneklerini verdi.
Genel Müdür Afire SEVER, 1992 yılında Birleşmiş Milletlerin tüm ülkelere imzaya açtığı İklim Değişikliği ve Biyoçeşitlilik Sözleşmesi ile sürdürülebilir kalkınma uhdesinde risklerin afete dönüşmeden yönetilmesinin önemini vurgulayarak, İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisi kapsamında Su Yönetimi Genel Müdürlüğümüzün 2016 yılında çalışmalarını tamamladığını, yapılan projeksiyon çalışmaları ile iklimden kaynaklı çeşitli risklerin ortaya konduğunu ifade ederek, kuraklığın da taşkın kadar ciddi bir afete dönüşebileceğinin altını çizdi.
Son yıllarda taşkınların şiddetinde ve sıklığında yaşanan artışlara dikkat çeken Sayın Afire SEVER, 24 Havzada Taşkın Yönetim Planları hazırlandığını ve taşkını önleyecek tedbirlerin alınması gerekliliğine değinerek, taşkın yaşanmadan önce alınacak tedbir maliyetlerinin neredeyse taşkın zararlarını ortadan kaldırabilmek için harcanacak maliyetlerden 12 kat daha az olduğunu vurguladı.
Ayrıca, Doğu Karadeniz Havzasında İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisi çalışmaları kapsamında kış yağışlarında ve karlı günlerde azalma yaşanacağını, bitki örütüsünün, bölgedeki ekosistemin etkileneceğini ve bunun yanısıra taşkının önemli doğal nedenlerinden biri olan metrekareye düşen yağış miktarında artış olacağını, ülkemizin içerisinde bulunduğu iklim kuşağında buharlaşma ile birlikte su kayıplarımızın da çok fazla olacağını ifade etti.
Su stresi yaşan ülkeler kategorisinde yer aldığımızı hatırlatan ve suyun daha tasarruflu kullanılması gerektiğini vurgulayan Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER, 31 Ocak 2023'te Emine ERDOĞAN Hanımefendinin himayelerinde başlatılan ve Tarım ve Orman Bakanı Sayın İbrahim YUMAKLI liderliğinde sürdürülmekte olan Su Verimliliği Seferberliği kapsamındaki çalışmalardan bahsetti. Bu kapsamda havza ölçekli planların tüm sektörler tarafından uygulanması gerekliliğinden, su yönetiminin paydaşları ile var olan çok başlıklı bir yapı olduğundan bahsederek, birlik olursak suyu miktar ve kalite olarak koruyabileceğimizi ifade etti ve konuşmasını “Su Vatandır" diyerek tamamladı.
Havza Koordinatör Valisi, Trabzon Valisi Sayın İsmail USTAOĞLU konuşmalarına insanlarımızı, ülkemizi tehdit eden iklim değişikliği kapsamında yaşadığımız ve yaşayacağımız problemlerin bugün burada birlikte konuşulacağını, ülkemizin bu kapsamda alacağı tedbirlerin büyük önem arz ettiğini ifade ederek başladı.
Doğu Karadeniz Havzamızın binlerce dere yatağı ile ormanları ile coğrafyayı çekici hale getiren ciddi bir turizm alanı olduğunu, iklim değişikliği sebebiyle biyoçeşitlilikte yaşanan farklılaşmanın bu cazibeyi kaybetmesine yol açabileceğine değindi.
Suyun ve coğrafyanın değerinin bilinmesi gerektiğini vurgulayan Vali Ustaoğlu, bu konunun çok paydaşlı bir husus olduğunu, sadece belirli kişi ve kurumları değil yaşayan herkesi ilgilendirdiğini ifade ederek toplantının gerçekleştirilmesinde katkısı olan tüm paydaşlara teşekkür ederek konuşmalarını sonlandırdı.
Toplantı sırasıyla; DSİ 22. Bölge Müdürlüğünden Mehmet KAYA'nın “Doğu Karadeniz Havzası Taşkınları", Su Yönetimi Genel Müdürlüğü'nden Serdar ÖZCAN'ın “Doğu Karadeniz Havzası Taşkın Yönetim Planı", Hafize KAYA'nın “Doğu Karadeniz Havzası Kuraklık Yönetim Planı", Işıl SAKIN'ın “Havza Ölçekli Planların Takibi" ve Hümeyra BAHÇECİ'nin “Su Verimliliği Seferberliği" sunumları gerçekleştirildi.
Toplantının son kısmında kurum ve kuruluşlar havza ölçekli yönetim planları tedbirleri kapsamında sorumlu oldukları tedbirlerin ilerleme durumları ile ilgili heyet üyelerini bilgilendirdi.
Doğu Karadeniz Havza Yönetim Heyeti 2023 yılı toplantısında genel olarak;
- Taşkın Tahmin ve Erken Uyarı sistemlerinin maliyet etkinliğinin yüksekliğine dikkat çekilerek, yapılacak yatırımların önceliklendirilmesinde bunun dikkate alınması önerildi.
- Çevresel yatırımlar için finansman ihtiyacı gündeme getirildi.
- Dere yataklarına çöp ve moloz dökümünün havzanın en önemli sorunları arasında yer aldığı ifade edildi.
- Havzada derin deniz deşarjının standartlara uygun yapılmasının önemi vurgulandı.
- Doğayla barışık bir anlayış kapsamında "Su Gönüllüsü" olarak suyla ilgili edindiğimiz tecrübeleri çevremizle paylaşarak su kullanım kültürü oluşturulmasının önemi ifade edildi.
- Havza Ölçekli Planların hazırlanması kadar uygulanmasının da önemine dikkat çekilerek, sorumlu ve ilgili kurum ve kuruluşların konunun takipçisi olması gerektiği konusuna değinildi.