Ülkemizde su yönetimi ile ilgili hususlar öncelikle il düzeyinde İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurullarında görüşülmekte, bu kurullarda alınan kararlar ve havza düzeyinde görüşülmesine ihtiyaç duyulan konular ise Havza Yönetim Heyetlerine aktarılmaktadır. Havza Yönetim Heyetlerinde ise hem İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurulları tarafından iletilen konular hem de heyet üyelerince gündeme getirilen diğer konular görüşülerek karara bağlanmaktadır. Havza Yönetim Heyetlerince alınan kararlar ve havza ölçeğinde çözüme ulaşılamayan hususlar ise ulusal düzeyde karara bağlanmak üzere ise bir üst kurul olan Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu'na aktarılmaktadır. İl düzeyinden ulusal düzeye kadar tüm bu kurulların çalışmaları vasıtasıyla su yönetimi ile ilgili kurum ve kuruluşların sürece aktif katılımı ve paydaşların bilgiye erişimi sağlanmaktadır.
Bu kapsamda Kızılırmak Havzası Havza Yönetim Heyeti Samsun ilinde teşkil edilerek çalışmalarına başladı. Fırat-Dicle'den sonra Türkiye'nin ikinci büyük havzası olan Kızılırmak Havzası ülke topraklarının yaklaşık % 11'ini kaplamaktadır. 1.263 km'lik uzunluğu ile Türkiye akarsularının en uzunu olan Kızılırmak, 82.221 km²'lik bir sahanın sularını Karadeniz'e boşaltmaktadır. Havza sınırları içerisinde Ankara, Çankırı, Yozgat, Çorum, Kırıkkale, Kırşehir, Nevşehir, Kayseri, Sivas, Samsun, Sinop, Kastamonu, Aksaray, Niğde, Tokat, Erzincan, Amasya ve Konya illerini barındırmaktadır. Havzanın içme suyu sistemlerindeki su kaybı ortalaması %37,6, sulama randımanı ortalaması %48 ve bireysel su kullanımı ortalaması ise 168 lt olarak hesaplanmıştır. Mevcut durumda havzada 4.614 milyon m3 su potansiyeli ve 3.571 milyon m3 su kullanımı hesaplanmıştır. Değişen iklim şartlarının etkisiyle artan su kullanım ihtiyaçlarını karşılamak için mevcut durumda havzanın su potansiyelinin yetersiz kalacağı öngörülmektedir. Kızılırmak Havzasında Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından su konularının bütüncül olarak yönetilmesi amacıyla hazırlanan Havza Koruma Eylem Planı, Taşkın Yönetim Planı ve Kuraklık Yönetim Planı tamamlanmış, Nehir Havza Yönetim Planı ile Sektörel Su Tahsis Planı ise hazırlanmaktadır.
Başta su verimliliği ve tasarrufuna yönelik tedbirlerin yanı sıra havza ölçekli yönetim planlarında yer alan bütün tedbirlerin uygulanması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Havzanın su kaynaklarını etkin ve sürdürülebilir bir şekilde yönetmek için ek önlemler alınması, su verimliliğini artırmak ve su kayıplarını azaltmak için ilave tedbirlerin alınması ve daha fazla çaba sarf edilmesi gerekmektedir.
“HAVZA ÖLÇEKLİ PLANLAR TÜM SEKTÖRLER TARAFINDAN UYGULANMALIDIR"
Kızılırmak Havza Yönetim Heyeti 2023 yılı toplantısı, Samsun Valisi Sayın Doç. Dr. Zülkif DAĞLI başkanlığında 28 Temmuz 2023 tarihinde Samsun'da gerçekleştirildi.
Toplantı, Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER ve Samsun Valisi Sayın Doç. Dr. Zülkif DAĞLI'nın açılış konuşmaları ile başladı.
Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER, konuşmasına Sayın Bakanımız İbrahim YUMAKLI Beyin selamlarını ileterek başladı.
Sayın Afire SEVER konuşmasının devamında, son yıllarda Dünya'nın iklim değişikliğinin etkileri ile mücadele ettiğini, iklim değişikliği etkilerini özellikle taşkın ve kuraklık olarak hissettiğimizi bu doğrultuda ülkemizin iklim değişikliği etkilerinden en çok etkilenecek olan Akdeniz ülkeleri arasında yer aldığını vurguladı.
Son yıllarda taşkınların şiddetinde ve sıklığında yaşanan artışlara dikkat çeken Sayın SEVER, 24 havzada Taşkın Yönetim Planları hazırlandığını ve taşkını önleyecek tedbirlerin alınması gerekliliğini ifade etti. Daha sonra Kızılırmak Havzasında ve Samsun ilinde hem taşkın hem de kuraklık ile birlikte mücadele edildiğine dikkat çekerek 27 Temmuz 2023 tarihinde yaşanan yüksek sıcaklıklardan bahisle iklim değişikliğinin etkilerine değinerek kış yağışlarında ve karlı günlerde azalma yaşandığını ve buna ek olarak ülkemizdeki ortalama sıcaklıklarında 4 derece civarında artışlar görülmesine bağlı olarak hem sıcaklıkların artması hem de nem oranının azalmasının orman yangınlarına sebebiyet verdiğini hatırlattı.
Genel Müdürümüz Sayın Afire SEVER konuşmasının devamında, Türkiye'de 112 milyar metreküplük potansiyel suyumuz olduğunu, bunun yüzde 77'sini tarımda, yüzde 23'ünü sanayide ve içme-kullanma suyu olarak kullandığımızı ancak ülkemizde iklim değişikliği etkilerine baktığımız zaman su kaynaklarımızda özellikle 2050'lerden sonra yüzde 25 ile 30 oranında azalma beklendiğini, ülkemizin içerisinde bulunduğu iklim kuşağında buharlaşma ile birlikte su kayıplarımızın da çok fazla olacağını belirtti.
Sağlıklı içme suya erişim konusunda ülkemizde sorunlar yaşamıyor olsak da 2021 yılı itibari ile yıllık kişi başı su miktarının 1.313 m3 olduğunu, bu değere göre su stresi yaşan ülkeler kategorisinde yer aldığımızı hatırlatan ve suyun daha tasarruflu kullanılması gerektiğini vurgulayan Su Yönetimi Genel Müdürü Sayın Afire SEVER, 31 Ocak 2023'te Emine ERDOĞAN Hanımefendinin himayelerinde başlatılan ve Tarım ve Orman Bakanı Sayın İbrahim YUMAKLI liderliğinde sürdürülmekte olan Su Verimliliği Seferberliği kapsamındaki çalışmalardan bahsetti.
Bu kapsamda havza ölçekli planların tüm sektörler tarafından uygulanması gerekliliğinden, su yönetiminin paydaşları ile var olan çok başlıklı bir yapı olduğundan bahsederek, birlik olursak suyu miktar ve kalite olarak koruyabileceğimizi ifade ederek konuşmasını “Türkiye Yüzyılı'nda bir damla da biz olalım." diyerek tamamladı.
“HEM ZAMAN HEM DE SUYUMUZ HIZLICA AKIP GİDİYOR, DEĞERİNİ BİLMELİYİZ"
Havza Koordinatör Valisi, Samsun Valisi Sayın Doç. Dr. Zülkif DAĞLI konuşmalarına Kızılırmak nehrinin üzerinde 16 baraj barındırdığını ve Sivas ilinden doğup Samsun'dan denize döküldüğünü hatırlatarak başladı.
Vali DAĞLI konuşmasına 27 Temmuz 2023 tarihinde yaşanan yüksek sıcaklıklara ve hemen ardından gelen gün olan bugün (28.07.2023) olan yağış ve fırtına olaylarını örnek göstererek iklim değişikliğinden de öte iklimdeki düzensizliğe dikkat çekerek devam etti.
Su verimliliği konusunda Bafra'da damlama sulama ile pirinç üretilmesini desteklediklerini ifade eden Vali DAĞLI, bu sayede 3 dönem ürün alınabildiğini ifade etti. Ancak, bu uygulamalar da dahil olmak üzere özellikle çiftçi ve halkın bilinçlendirilmesinin ve katılım sağlamasının önemine dikkat çekti. Bununla birlikte “Mavi Vatan" konusuna dikkat çekerek yalnızca denizlerimiz değil aynı zamanda nehirler, göller akarsular vb. bütün su varlığımızın önemine dikkat çekti.
Hem zamanın hem de suyun hızlıca akıp gittiği ve değerinin bilinmesinin önemine dikkat çeken Vali DAĞLI, bu konunun çok paydaşlı bir husus olduğunu sadece belirli kişi ve kurumları değil yaşayan herkesi ilgilendirdiğini ifade ederek toplantının gerçekleştirilmesinde katkısı olan tüm paydaşlara teşekkür ederek konuşmalarını sonlandırdı.
Toplantı sırasıyla; DSİ 7. Bölge Müdürlüğünden Ali BOLİÇ'in “Kızılırmak Havzasında 2023 Yılında Yapılan İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu Toplantıları" ve Su Yönetimi Genel Müdürlüğü'nden Dr. Mustafa Berk DUYGU'nun “Kızılırmak Havzası Kuraklık Yönetim Planı", Ela DOĞANAY'ın “Kızılırmak Havzası Taşkın Yönetim Planı" , Işıl SAKIN'ın “Havza Ölçekli Planların Takibi" ve Nazlı Barçın DOĞAN'ın “Su Verimliliği Seferberliği" sunumları ile devam etti.
Kızılırmak Havza Yönetim Heyeti 2023 yılı toplantısında genel olarak;
1) Su kaynaklarının korunmasına yönelik denetim ve yaptırımların sıkılaştırılması ihtiyacı dile getirildi. Suyun yönetilmesi için çok sayıda yönetmelik düzeyinde mevzuat bulunmakla birlikte, bunları bir çatı altında toplayacak bir Su Kanununa duyulan ihtiyaca dikkat çekildi. Bununla birlikte, konuya sadece mevzuat açısından yaklaşılmasındansa, bilinçlendirme ve farkındalık artırımı ile desteklenmesinin önemli olduğu ifade edildi.
2) Kızılırmak nehrinin 12 ilden geçerek denizle buluştuğu ancak Sivas'tan Kırıkkale'ye gelene kadar hem kalite hem de miktar açısından özellikle yaz aylarında bozulmalar yaşandığı ve kirliliğin önlenmesi için daha ileri tedbirlerin ve dolayısıyla Havza Yönetim planlarındaki tedbirlerin uygulanmasının önemi vurgulandı.
3) Havza Ölçekli Planların hazırlanması kadar uygulanmasının da önemine dikkat çekilerek, sorumlu ve ilgili kurum ve kuruluşların konunun takipçisi olması gerektiği konusuna değinildi.
