Tarım ve Orman Bakanlığı, takviye edici gıda sektörüne yönelik son 2 yılda yaptığı 12 bin 773 denetim ve kontrol sonucunda, sağlıksız, onaysız, kurallara aykırı olduğu belirlenen ürünler için 308 idari para cezası kesilerek, savcılığa 35 suç duyurusunda bulunuldu.
Vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerini veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı veya biyoaktif maddeleri bünyesinde bulunduran bu ürünler, normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, toz, şase, tablet, kapsül, sıvı, pastil, ampul ve damlalık gibi formlarda alınabiliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı resmi denetim görevlileri tarafından, takviye edici gıdaların satış ve üretim yerlerinde ve bu ürünlerin fiili ithalat aşamasında, yürürlükteki mevzuat çerçevesinde risk esasına göre denetimler yapılırken, gerektiğinde ürünlerden numune de alınıyor.
Söz konusu ürünlerde olumsuzluk ya da mevzuata aykırılık tespit edilmesi durumunda, idari para cezası, Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusu ve ürünlerin piyasadan toplatılması gibi yasal işlemler uygulanıyor. Ayrıca ilaç etken maddesi tespit edilen ürünler, Bakanlık tarafından kamuoyu ile paylaşılıyor.
Bu kapsamda geçen yıl yapılan 7 bin 513 denetimde 183 idari para cezası kesilirken, savcılığa 14 suç duyurusunda bulunuldu. Alınan numunelerden 361'i olumlu, 50'si olumsuz sonuçlandı.
Bu yıl ise 5 bin 260 denetim gerçekleştirildi. 125 idari para cezası ve savcılığa 21 suç duyurusunda bulunuldu. Alınan numunelerin ise 134'ünün olumlu, 13'ünün olumsuz olduğu tespit edildi.
Böylece toplamda 12 bin 773 denetim ve kontrol sonucunda 308 idari para cezası ve savcılığa 35 suç duyurusunda bulunuldu.
"TAKVİYE EDİCİ GIDALAR İLAÇ DEĞİLDİR"
İlaç satışına ilişkin yasal düzenlemeler Sağlık Bakanlığı yetkisinde bulunuyor. Dolayısıyla ilaç adı altında hiçbir ürüne Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından onay verilmiyor.
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında yayımlanan "Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, İşlenmesi ve Piyasaya Arzına İlişkin Yönetmelik"inde "Takviye edici gıdalar onay alınmadan üretilemez, işlenemez, ithalatı yapılamaz ve piyasaya arz edilemez." hükmü yer alıyor. Dolayısıyla piyasaya arz edilen her bir takviye edici gıdanın Tarım ve Orman Bakanlığından onay alması gerekiyor.
Bakanlığın onayını alan takviye edici gıdaların etiketinde, tüketicide ilaç algısı oluşmaması amacıyla "ilaç değildir" ibaresinin yazılması zorunlu tutuluyor.
Yasal mevzuat gereği, gıdalarda ve takviye edici gıdalarda ilaç etken maddesi koyma yasağı bulunuyor.
Bakanlığın onay düzenlemediği takviye edici gıdalar, internet satışları da dâhil olmak üzere hiçbir satış kanalı üzerinden piyasaya arz edilemiyor.
BAKANLIĞIN ONAY VERMEDİĞİ ÜRÜNLER
Hastalıkları iyileştirici, zayıflatıcı, kilo verdirici, kilo aldırıcı, boy uzatıcı, cinsel performansı artırıcı, sigara bıraktırıcı, hücre yenileyici, zekâ artırıcı, beyin geliştirici gibi vaatlerle piyasaya arzı, reklamı ve tanıtımı yasak olan bu ürünlerin hiç birine Bakanlık onayı verilmiyor. Bunun yanında, macun, bitkisel çay, kahve ve çikolata gibi gıdalar da takviye edici gıda kapsamında değerlendirilmiyor. Dolayısıyla bu tür ürünlere de Bakanlık onaylamıyor.
Bakanlık bu konuda, ilgili STK ve Bakanlıklarla iş birliği yaparak gerek kamu spotları, gerekse diğer tanıtımlar yoluyla bu ürünlerin ilaç olmadığı ve bu amaçla kullanılmaması gerektiğine yönelik halkı bilgilendirmek ve bilinçlendirmek için çalışmalar yürütüyor.
SATIŞA SUNULAN ÜRÜNLER
Bakanlığın onay verdiği takviye edici gıdalar ise ithalatçısının veya üreticisinin ya da işleyicisinin kendi satış yerinde, gıda işletmelerinde veya bu işletmelerin toptan satış depolarında veya gıda işletmecisi tarafından beyan edilen alan adı ve URL adres veya adreslerinde veya gıda işletmecisi ile sözleşme imzalayan doğrudan satıcılar tarafından satışa sunuluyor.
Onay düzenlenmiş takviye edici gıdalar, Gıda Güvenliği Bilgi Sisteminde (https://ggbs.tarim.gov.tr/) "Onaylı Takviye Edici Gıdalar Listesi" adı altında yayımlanıyor.
Takviye edici gıdalar, ABD ve pek çok Avrupa ülkesindeki gibi Türkiye'de de gıda satışı yapılabilen eczane, süpermarket, aktar, zincir marketler, internet gibi mecralarda satılabiliyor.
KULLANICI YAŞLARI
Takviye edici gıdalar mevzuat gereği 2-4 ve 4-10 yaş grubu çocuklar ile 11 yaş ve üzeri yaş grubuna yönelik olarak piyasaya arz ediliyor.
Takviye Edici Gıdalar Tebliği ve Takviye Edici Gıdalar Kısıtlı Maddeler Listesinde 4-10 yaş ve 11 yaş üzeri için farklı kullanım limitleri yer almakta olup sadece bu limitlere uygun üretilen takviye edici gıdalara onay düzenleniyor.
2-4 yaş grubuna yönelik piyasaya arz edilecek takviye edici gıdalara ilişkin değerlendirme ise ürün bazında Takviye Edici Gıda Komisyonu tarafından gerçekleştiriliyor.
0-2 yaş grubu için ise kesinlikle takviye edici gıda onayı düzenlenmiyor.