Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sıfır Atık Vakfı işbirliğinde, "Gıda ve Su İsrafını Önlemek-Geleceği Sahiplenmek" temasıyla İstanbul'da düzenlenen "Yüksek Düzeyli Tarım Bakanları Paneli", Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan ile Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı'nın katılımıyla gerçekleştirildi.
Uluslararası Sıfır Atık Forumu'nun tamamlayıcı oturumu olan panelin açılışında konuşan Emine Erdoğan, insanlığın geleceğini doğrudan ilgilendiren gıda ve su israfına odaklanan panelde bulunmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
İstanbul'un artık Sıfır Atık'ın başkenti, insanlığın sürdürülebilir gelecek vizyonunun merkezi olduğunu belirten Erdoğan, panelde gıda ve su israfının ulaştığı kritik boyutları konuşacaklarını ve birlikte çözüm yolları arayacaklarını ifade ederek, "Ümit ediyorum ki geleceğimizi sahiplenmek için burada ortaya koyacağımız irade, en başta çocukların yüzlerini güldürsün ve büyük bir uyanışın başlangıcı olsun." dedi.
Emine Erdoğan, adil bir dünyanın, tüm insanlığın ortak ideali, hayali ve özlemi olduğunu kaydederek, "Ne var ki bizler bugün, her yıl 1,3 milyar ton gıdanın çöpe atıldığı, buna karşın 700 milyondan fazla insanın bir lokma ekmeğe muhtaç olduğu, 190 milyon çocuğun açlıktan gözünün karardığı bir dünyada yaşıyoruz. Dünyanın bir ucundaki sofralarda yemekleri koyacak yer kalmazken, Sudan'da, Yemen'de, Gazze'de ve daha birçok coğrafyadaki milyonlarca çocuk sağlıklı büyümeleri için gerekli olan en temel gıdalara dahi ulaşamıyor." diye konuştu.
Beş yaş altı çocuk ölümlerinin neredeyse yarısının açlıktan kaynaklandığına dikkati çeken Erdoğan, "Küresel olarak israf edilen gıdanın sadece 4'te 1'inin dünyadaki tüm aç insanları doyurabilecek olması vicdanlarımızı paramparça eden çok acı bir gerçek. Henüz raf ömrü dolmadan çöpe atılan yiyecekler, estetik kriterleri karşılamadığı için elenen tarım ürünleri, restoran ve otel gibi yerlerde oluşan atıklar ve niceleri gıda israfının artık sistemsel bir sorun olduğunu gösteriyor." değerlendirmesinde bulundu.
"ÇÖPE GİDEN GIDALARIN YETİŞTİRİLMESİ İÇİN TEMİZ SU KAYNAKLARIMIZIN YÜZDE 25'İNİ HARCIYORUZ"
Emine Erdoğan, Gıda İsrafı Endeksi Raporu'na göre, israfın yüzde 60'ının evlerde gerçekleştiğini aktararak, "Üstelik, sadece gıdayı değil, israf ettiğimiz her lokmayla beraber su, enerji ve insan emeği gibi kaynakları da boşa harcıyor, doğanın kendini yenileme kapasitesini elinden alıyoruz. Hiç yenilmeden çöpe giden gıdaların yetiştirilmesi için temiz su kaynaklarımızın yüzde 25'ini harcıyor, Çin'in yüzölçümünden daha büyük bir alanı kullanıyoruz." ifadelerini kullandı.
Bu durumun, değişimin önce evlerde, sofralarda ve alışkanlıklarda başlaması gerektiğini gösterdiğine işaret eden Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Sıfır atık prensiplerini uygulayarak kendimizi ve hayatlarımızı değiştirmeye başladığımızda göreceğiz ki dünya da bizimle birlikte değişecek. Çünkü bir dilim ekmeği çöpe atmadığımızda 40 litre suyu, bir yumurtanın bozulmasına izin vermediğimizde 196 litre suyu, bir elmayı buzdolabında çürütmediğimizde 822 litre suyu kurtaracağız. Evimizdeki organik atıkları kompostladığımızda çöp miktarını azaltacak, çöplerin taşınması ve işlenmesi için gereken maliyetleri düşürecek, ayrıca karbon emisyonlarının azalmasına katkıda bulunacağız. En önemlisi de bu çabamız tüm insanlığa ulaşan büyük bir iyilik etkisine dönüşecek. Kronik açlığın pençesindeki çocuklara sağlıklı büyüyebilme ve ekmek kırıntılarından başka hayaller de kurma hakkını teslim edeceğiz. Afrika'da su kaynaklarına erişebilmek için her gün kilometrelerce yol yürüyen kadın ve çocukların yorgunluğunu alacağız."
Emine Erdoğan, dünyanın içilebilir tatlı su miktarının yeryüzünün toplam su varlığının sadece yüzde 1'ini oluşturduğunu aktararak, mevcut şartlarda dünyadaki yaklaşık 4 milyar insanın yılda en az 1 ay su kıtlığı yaşadığını, gelecek 100 yıl içinde su kaynaklarının yüzde 25'e varan oranlarda azalabileceğinin öngörüldüğünü, gıda ve su israfı meselesinin insanlık için artık bir beka meselesi olduğunu belirtti.
"TÜRKİYE, ULUSLARARASI DÜZEYDE DE GIDA İSRAFININ AZALTILMASI ALANINDA ÖNCÜ ÜLKELERDEN"
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı ise programda yaptığı konuşmada, "Gıda ve Su İsrafını Önlemek-Geleceği Sahiplenmek" temasının sadece israfa karşı bir duyarlılık çağrısı değil, insanlığın geleceğini sahiplenme iradesinin ifadesi olduğunu söyledi.
Bu önemli toplantıya, medeniyetlerin buluşma noktası, barışın ve paylaşımın simgesi olan İstanbul'un ev sahipliği yapıyor olmasının ayrıca anlamlı olduğunu dile getiren Yumaklı, tarih boyunca ticaretin, kültürün ve inancın kesiştiği şehrin bugün de doğanın, suyun ve gıdanın korunması için ortak bilincin merkezi haline geldiğini ifade etti.
Bakan Yumaklı, İstanbul'un, geçmişle geleceği buluşturan bu toplantıya evrensel bir mesaj kattığını belirterek, "O da şudur, 'İsrafı önlemek, insanlığa hizmet etmektir." diye konuştu.
Bakan Yumaklı, bir yanda çöpten yiyecek toplayan çocukların olduğu Gazze ve açlıkla sınanan coğrafyalar ve toplumlar varken, diğer yanda lüks sofraların, israfın ve hatta obezitenin sağlık sorunu haline geldiği ülkeler bulunduğuna işaret etti.
Yumaklı, "Kültürümüzde gıdanın değeri çok büyüktür. Peygamber Efendimiz, 'Bir lokma ekmeğin kıymetini biliniz.' buyurmuştur. Bu anlayış, israfı önlemenin sadece ekonomik bir gereklilik değil, ahlaki bir sorumluluk olduğunu bize hatırlatır. Bugün iklim krizinin, kuraklığın ve diğer hususların baskısı altında, her damlanın, her lokmanın değeri anbean artıyor." ifadesini kullandı.
Türkiye'nin uzun yıllardır kararlı bir şekilde bu bilincin öncülüğünü yaptığını dile getiren Yumaklı, 2008 yılında başlatılan "Ekmek İsrafını Önleme Kampanyası" ile gıda israfının yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda sosyal ve çevresel bir sorun olduğuna dikkati çektiklerini, 2015'te G20 Dönem Başkanlığı'nda "Sürdürülebilir Gıda Sistemleri Kapsamında Gıda Kayıpları ve İsrafının Azaltılması" temasını gündeme taşıdıklarını, bu çabaların sonucunda BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Sekreterliği tarafından Roma'da "Gıda Kaybı ve İsrafının Ölçülmesi ve Azaltılması Teknik Platformu"nun kurulduğunu anlattı.
Bakan Yumaklı, Emine Erdoğan'ın himayelerinde yürüttükleri "Gıdanı Koru-Sofrana Sahip Çık" kampanyasının 7'den 70'e toplumsal farkındalığı artırdığını ve milyonlarca vatandaşa ulaştığını söyledi.
FAO işbirliğiyle yürüttükleri kampanyanın uluslararası alanda ödüle layık görüldüğünü anımsatan Yumaklı, "Türkiye, artık sadece kendi içinde değil, uluslararası düzeyde de gıda kaybı ve israfının azaltılması alanında öncü ülkelerden biri olmakta." dedi.
"SU FAKİRİ ÜLKE KONUMUNA DÜŞME RİSKİYLE KARŞI KARŞIYAYIZ"
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, iklim değişikliğinin etkisiyle su kaynaklarının her geçen gün azaldığını ve suya erişimin gittikçe zorlaştığını belirterek şöyle devam etti:
"Bunun yanında, israf edilen her bir kilogram gıdanın üretimi için harcanan litrelerce su, dünya genelinde yaşanan su kıtlığını derinleştiriyor. Türkiye olarak 'su stresi altındaki ülkeler' arasındayız. Önlemler almak ve bunun etkisini önümüzdeki yıllarda çok daha yıkıcı bir şekilde görmemek için çalışmalarımıza devam ediyoruz. Bu konuda 2023 yılında Saygıdeğer Emine Erdoğan Hanımefendi'nin himayelerinde Su Verimliliği Seferberliği'ni başlattık. Ancak çok kısa süre sonra maalesef çok yıkıcı bir depremle karşı karşıya kaldı ülkemiz. Son çeyrekten itibaren bütün faaliyetlerimize kaldığımız yerden devam ettik."
Yumaklı, "Suda sıfır kayıp" ilkesiyle yürütülen bu seferberliğin yalnızca bir kampanya olmadığını, bir zihniyet dönüşümü olduğunu dile getirerek şu değerlendirmede bulundu:
"Su israfı, sadece bir musluğu açık bırakmamaktan ibaret değildir. Üretimde, tarımda, sanayide ve bireysel kullanmada bireysel dönüşümü ifade etmeye çalışıyoruz. Evlerde gri su sistemlerinin kullanılması, sanayide geri dönüşüm ve kazanım teknolojilerinin uygulanması, tarımda basınçlı ve damla sulama sistemlerinin uygulanması Suda Sıfır Kayıp hedefine ulaşmak için son derece önemli metotlar."
"HER DAMLANIN HESABINI YAPAN BİR TOPLUM BİLİNCİ OLUŞTURMAYI HEDEFLİYORUZ"
Bakan Yumaklı, su israfını azaltmak ve su kaybını önlemeye dönük ek tedbirlere ilişkin, suya göre ürün planlaması, kuraklığa dayanıklı bitki türlerinin yaygınlaştırılması, erken uyarı sistemleri ve uydu tabanlı izleme, veri temelli sulama planları gibi yenilikçi uygulamaların hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi.
"Havza Bazlı Su Yönetimi" anlayışıyla suyu kaynağından denize kadar bir bütün olarak ele aldıklarını dile getiren Yumaklı, her bölgenin su kapasitesine uygun ürün desenleri belirlediklerini, kurak havzalarda su dostu ürünleri teşvik ettiklerini dile getirdi.
Yumaklı, "Ayrıca bütün bunların ötesinde bir hedefimiz var, her damlanın hesabını yapan bir toplum bilinci oluşturmak." ifadesini kullandı.
"BU PANELDE KONUŞULACAKLAR, TÜM DÜNYAYA KÜRESEL BİR ÇAĞRI NİTELİĞİ TAŞIYACAK"
Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı, Türkiye olarak artık tarımsal üretimde arz-talep dengesi, su kıtlığı riski ve iklim etkilerini aynı anda değerlendirdiklerini belirterek şunları söyledi:
"Yakın dönemde başlatılan Yakınsama Girişimi ile yol haritasında belirlenen hedefleri iklim eylemleriyle bütünleştirerek somut adımlara dönüştürmeyi amaçlıyoruz. Bu girişim, gıda sistemleri dönüşümü ile iklim eylemini tek bir çerçevede ele alan bütüncül yaklaşımıyla, hem ulusal politikaya hem de uluslararası işbirliklerimize önemli katkıda bulunmaktadır. Türkiye, bu süreçte elde ettiği deneyimleri bölgesel ve küresel düzeyde paylaşarak, gıda sistemlerinin daha dayanıklı, kapsayıcı ve iklim dostu hale gelmesine katkı sağlamaya kararlıdır."
Yumaklı, İstanbul'un sadece coğrafi olarak doğu ile batıyı değil, aynı zamanda bilgiyle eylemi, vizyonla kararlılığı birleştiren bir merkez olduğunu dile getirerek, "Bugün burada, bu panelde konuşulacak olanlar, buradan tüm dünyaya küresel bir çağrı niteliği taşıyacaktır. Bu noktada, Sıfır Atık Vakfı Onursal Başkanı Saygıdeğer Emine Erdoğan Hanımefendi'nin öncülüğünde yürütülen Sıfır Atık Hareketi'nin, sadece Türkiye'de değil dünyada da önemli bir dönüşüm başlattığını ifade etmek istiyorum." diye konuştu.
"İSRAFLA MÜCADELEDE HERKESİN YAPABİLECEĞİ BİR ŞEY VARDIR"
Bakan Yumaklı, bu panelin, sıfır atık felsefesinin en önemli iki unsuru olan "gıda ve suyun korunması" konularını bütüncül bir yaklaşımla ele alarak, dünya için yol gösterici bir sonuç ortaya koyacağını ifade etti.
"Geleceği Sahiplenmek" ifadesinin sloganik olmadığını, herkese düşen tarihi bir görev olduğunu dile getiren Yumaklı, "Her birey, her üretici, her tüketici bu zincirin bir halkasıdır. İsrafla mücadelede herkesin yapabileceği bir şey mutlaka vardır. Amacımız çöp depolarını değil, insanları besleyen bir dünya inşa etmektir. Bizim için israfla mücadele yalnızca ekonomik bir tercih değil, inancımızın ve değerlerimizin bir yansımasıdır." dedi.