Soru 1: Gıdalardan insanlara Covid-19 virüsü bulaşır mı?
Gıdaların virüsün muhtemel bir kaynağı veya bulaşma yolu olduğuna dair bugüne kadar herhangi bir bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Bununla birlikte bilimsel literatürler güncel olarak takip edilmekte olup gelişmeler doğrultusunda düzenlemeler yapılmaktadır.
Soru 2 : Covid-19'dan kaynaklanan potansiyel riski en aza indirmek için evde neler yapılabilir?
Alışverişten önce ve sonra ellerinizi su ve sabunla iyice yıkamak, hem kendinizi hem de diğer insanları koruyacağı için önemlidir.
Hijyen kurallarını tam anlamıyla uygulamak önemlidir.
Gıdalar uygun bir şekilde saklanmalı çiğ tüketilen gıdalar ile pişmiş gıdalar arasında herhangi bir temastan kaçınılmalı, ambalaj üzerindeki etiket saklanmalıdır.
Meyve ve sebzeler pişirilmeyeceklerse temiz suyla yıkanmalıdır
Covid-19 pişirme işlemine dayanıklı olmadığından gıdalar pişirilerek tüketilmelidir.
Pişmiş olarak tüketilecek gıdaların pişirme talimatlarına (zaman, sıcaklık) uyulmalıdır.
Mutfak gereçlerinin farklı gıda maddelerinde kullanımı arasında deterjanla dikkatlice yıkanarak bulaşma önlenmelidir.
Buzdolabı ve mutfak yüzeyleri, artan sıklıkta ve rutin olarak temizlenmelidir.
Soru 3: Gıdalar hazırlanırken nelere dikkat etmeliyiz?
Gıdaların hazırlanması sırasında hijyen kurallarına uyulmalıdır.
Ürün ambalajları üzerindeki güvenlik şeridi/güvenlik bandı bozulmamış olmalıdır,
Hayvansal ürünlerin hazırlanması sırasında (özellikle dondurulmuş olanların çözdürülmesi) sızan sıvının uzaklaştırılması ve hemen pişirilme işlemine geçilmelidir,
Tüketime hazır ve çiğ ürünlere işlem yaparken, çapraz bulaşmayı önlemek için ayrı ekipmanlar kullanılmalı (doğrama tahtası, bıçak vb.) ya da aynı ekipman kullanılacaksa her bir işlem arasında ekipmanlar temizlenip dezenfekte edilmelidir,
Çiğ hayvansal gıdaların iyi bir şekilde pişirilmelidir,
Sebze ve meyveler tüketilmeden önce bol su ile yıkanmalıdır.
Virüsler ısıya karşı duyarlı olduğundan, gıdalara uygulanacak yeterli ısıl işlem ile enfeksiyon riski daha da azaltılabilir.
Çiğ meyve sebze ve ısıl işlem görmeyen ürünlerin hazırlanması ve tüketimi öncesinde el yıkama gibi genel hijyen kurallarına dikkat edilmeli, pişirme işlemi yeterli bir şekilde yapılmalıdır.
Soru 4: Covid-19 salgını sürecinde gıda işletmelerinin alması gereken önlemler nelerdir?
Personelin gıda hijyeni konusunda eğitilmesi sağlanmalıdır.
Personelin kişisel hijyen kurallarına uymaları ve genel hijyen kurallarına yönelik bilgilerinin güncellenmesi sağlanmalıdır.
Hammadde tedariklerinde ve ürün sevklerinde hijyen kurallarına azami özen gösterilmelidir. (Örn. Karkas sevklerinde stokinet, gıda ile temas edebilir nitelikte poşet kullanımı vb.).
Gıda üretim yerlerinde hijyen bariyerleri, alet ekipman sterilizasyon cihazları, el ve vücut hijyeni için gerekli alet ve ekipmanların tam ve eksiksiz, sağlam ve çalışır durumda olmalı, lavabo, duvar, zemin, tavan ve üretim alet ekipmanlarının ve personel sosyal alanlarının temizlik ve dezenfeksiyon sıklığının artırılmalıdır.
Perakende satış yerlerinde ekmek satışları önceden ambalajlı olarak yapılmalı ya da tüketicinin doğrudan ekmeğe ulaşımını engelleyecek, elle çoklu seçim yerine gözle seçimi öne çıkaracak bir sistemin uygulanmalıdır.
Perakende satış yerlerinde ürünlerin (kuruyemiş, bakliyat, şekerleme gibi) sunumunun; ürünlerin çevre etkisine ve müşterinin doğrudan temasına açık olması engellenmelidir.
Perakende satış yerlerinde günlük dezenfeksiyon (ambalajlı ürünleri de kapsayacak şekilde) yapılmalıdır.
Hijyen uygulamalarını güçlendirmek için personelin etkin denetimi sağlanmalıdır.
Personelin iyi hijyen uygulamaları için gerekli ihtiyaçlarını sağlanmalıdır.
Soru 5: İşletmelerde eldiven ve bone kullanımı zorunlu mudur?
5996 sayılı Kanun ve ilgili mevzuatlar açısından özellikle eldiven kullanımına ilişkin bir zorunluluk yoktur. Bone ve eldiven kullanımı işletme HACCP planında belirtilmiş bir önlem olarak yer alıyorsa (işletmenin özelliğine göre bunlardan biri ya da her ikisinin de kullanımı) kullanmak zorundadır. Ancak özellikle eldiven kullanımı HACCP ya da ön gereklilik planında işletme tarafından belirtmemiş ise kullanmaz. Yerine el hijyeni için geçerli bir yöntem tarif etmiş olmalıdır (çalışanın kolayca ulaşabileceği elle, kolla kumanda edilmeyen musluklu lavabo, sıvı sabun, tek kullanımlık havlu, kağıt havlu vb.).
Güncel durumun hassasiyeti göz önüne alındığında, hijyen seviyesini en üst seviyeye çıkarmak milli ve insani bir sorumluluktur.
Soru 6: Gıda işletmelerinde çalışanlar ne yapabilir?
İşyerlerinde çalışan kişiler uygun, temiz iş kıyafetleri ve koruyucu giysiler (bone, maske, galoş, eldiven vb.) giymelidir.
Koruyucu eldivenler zamanında yenileri ile değiştirilmelidir.
Sosyal mesafe korunmalıdır.
Hastalık durumunda ilgili kişilere haber verilmelidir.
Soru 7: İşletmelerde üretimin devam etmesi için ilaçlama yapılması gerekmiyor mu?
Gıda işletmeleri sadece koronavirüs ile olarak değil tüm dönemlerde Gıda Hijyeni Yönetmeliği gereği işletme hijyenini sağlamakla yükümlüdürler. Resmi kontrollerde hijyen gerekliliklerini sağlamayan işletmelere 5996 sayılı Kanun çerçevesinde yasal işlem uygulanmaktadır.
Soru 8 : Gıda ambalajlarından Covid-19 virüsü bulaşır mı?
Covid-19 virüsün yaygın olarak doğrudan (enfekte olmuş bir kişinin vücut sıvılarıyla temas yoluyla) ve dolaylı olarak enfekte olmuş bir kişinin öksürdüğü veya hapşırdığı yüzeylerle temas yoluyla bulaştığı bilindiğinden ambalaj yüzeylerinin dolaylı bulaşı kaynağı olması muhtemeldir.
Tüketicilerin konuya gerekli hassasiyeti göstermeleri ve yüzeylere temas sonrasında başta el hijyen ve temizliği olmak üzere kişisel hijyene özen göstermeleri dikkat etmeleri gerekmektedir.
Soru 9: Covid-19 ile ilgili gıda denetimlerinde yürütülen bir çalışma var mıdır?
Gıda güvenilirliği kontrolleri 5996 sayılı Kanun hükümlerine göre 81 İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nde bulunan kontrol görevlilerince yürütülmektedir. Yapılan resmi kontroller sırasında ilgili mevzuat hükümleri kapsamında uygunsuzluk tespiti halinde kanun kapsamında gerekli yasal işlemler uygulanmaktadır.
Gıdaların koronavirüsün (Covid-19) muhtemel bir kaynağı veya bulaşma yolu olduğuna dair herhangi bir bilimsel veri bulunmamakla birlikte, tüm gıda işletmelerinde denetimler arttırılmıştır.
Soru 10: Virüslere karşı etkili takviye edici gıda var mıdır?
Takviye edici gıdalar, 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu ve 02.05.2013 tarihli ve 28635 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, İşlenmesi ve Piyasaya Arzına İlişkin Yönetmelik gereği, Bakanlığımızdan onay almak zorundadır.
Takviye edici gıdalar ilaç değildir ve hastalıkları iyileştirici vb. endikasyon belirten ifadelerle piyasaya arz edilemez ve reklam tanıtımı yapılamaz.
Soru 11: Covid-19 sürecinde çiğ süt satışına izin verilmekte midir?
Çiğ sütün son tüketiciye ne şekilde arz edileceği 27 Nisan 2017 tarihli "Çiğ Sütün Arzına Dair Tebliğ" ile belirlenmiştir. Tebliğ ile çiğ sütün, arilik belgesi olan hayvancılık işletmeleri tarafından, bu hayvancılık işletmelerinden temin edilen sütlerin perakendeciler vasıtasıyla otomatik satış makineleri ile ya da paketlenerek perakendeciler tarafından satışına izin verilmektedir.
Bu kapsamda çiğ süt kullanacak olan tüketiciler Bakanlık tarafından kayıt altına alınmış ürünleri tercih etmeli ve çiğ sütü mutlaka kaynatarak tüketmelidir.
Soru 12: Gıdaların enfekte olmuş kişiler tarafından işlenmesi yoluyla enfekte olabilir miyim?
Avrupa Gıda Güvenilirliği Otoritesi, mevcut bilgiler ışığında gıdanın virüsün muhtemel bir kaynağı veya bulaşma yolu olduğuna dair bir kanıt bulunmadığını belirtmiştir.
Covid-19'a sebep olan virüsün gıda üzerinde mevcut olup olmadığı, orada hayatta kalabileceği ve insanları enfekte edip edemeyeceği hakkında henüz bilgi bulunmamaktadır. Aynı zamanda, şu ana kadar hasta olan insanların diğer enfekte kişilerle temastan etkilendiğine şüphe olmamasına karşın gıdanın enfeksiyon kaynağı veya aracı olduğuna dair bir kanıt yoktur.
Teorik olarak, enfekte olmuş bir kişi tarafından kontamine olmuş herhangi bir temas yüzeyi (Kapı kolu veya başka bir yüzey) durumunda bu yüzeye dokunulmasıyla gıda da dolaylı kontaminasyona neden olabilir. Bu yüzden herkes, ellerin yıkanması konusunda halk sağlığı otoritelerinin tavsiyelerine uymalıdır.
Soru 13: Yurt dışından ithal edilen bitkisel ürünlerde Covid-19 bulaşı riski var mı?
Koronavirüs salgının başladığı andan itibaren Dünya Sağlık Örgütü'nün rapor ve açıklamaları, Bakanlığımızca yakından takip edilmekte ve Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere ilgili diğer Bakanlıklarla koordineli şekilde süreç yürütülmektedir.
Bugüne kadar Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Ticaret Örgütü ile Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulumuz, bitkisel ürünlerden insanlara virüs geçişine ilişkin bir risk bildirmemiş, bu doğrultuda bitkisel ürün ithalatının durdurulması yönünde görüş ve tavsiyede bulunmamıştır.
Yurtdışından gelen tüm ürünler, gıda güvenilirliği ve insan sağlığını olumsuz etkileyecek hususlar yönünden titizlikle resmi kontrole tabi tutulmaktadır.
Soru 14: Egzotik ve pet hayvanlarının yurt içi sevklerine herhangi bir kısıtlama getirilmiş midir?
Egzotik ve pet hayvanlarının hayvanların yurt içi sevkleri ile ilgili herhangi bir kısıtlamamız bulunmamaktadır.
Soru 15: Göçmen kuşlardan insanlara Covid-19 geçer mi?
Yeni tip koronavirüsün (Covid-19) göçmen kuşlardan insanlara bulaşabileceğine dair herhangi bilimsel bir veri bulunmamaktadır.
Soru 16: Ülkemizde hayvanlarda tespit edilen Covid-19 vakası var mı?
Covid-19 ile alakalı hayvanlarda herhangi bir tespitimiz bulunmamaktadır.
Soru 17: Çiftlik hayvanlarının satışı ile ilgili sınırlama var mı? Hayvan pazarları kapalı mı? Hayvan Borsalarında hayvan satışı devam edecek mi?
Covid-19 tedbirleri kapsamında çiftlik hayvanlarının satışı ile ilgili herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Covid-19 tedbirleri nedeniyle faaliyetlerine ara verilen hayvan satış yerlerinden alt yapısı uygun olan ve kontrollü giriş çıkış sağlanabilecek hayvan pazar ve borsaları, Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu ve Bakanlığımız Bilim Komisyonu tavsiyeleri doğrultusunda gerekli tedbirlerin alınması şartıyla faaliyetlerine devam edebilecektir.
Soru 18: Yurt dışından Türkiye Cumhuriyeti'ne pet hayvanlarının girişinde herhangi bir yasaklama var mıdır?
Ülkemizde Covid-19 tedbirleri kapsamında egzotik hayvanlar ve pet hayvanlarının (yolcu beraberi kedi-köpek-kuş-balık) dahil olmak üzere girişi yasaklanmış bulunmaktadır.
Soru 19: Egzotik ve pet hayvanlarının ülkemize girişi ile ilgili uygulanan yasaklama ne zamana kadar sürecektir?
Söz konusu yasaklamanın sonlanması ile ilgili herhangi tarih bulunmamakla birlikte egzotik ve pet hayvanlarının ülkemize girişi ile alakalı durum enfeksiyonun (Covid-19) dünyada ve ülkemizdeki seyrine göre ilerleyen zamanda tekrar değerlendirilecektir.
Soru 20 Pet hayvanlarının ülkemize girişi ile uygulanan yasaklama duygusal destek ve servis köpeklerini de kapsamakta mıdır?
Covid-19 tedbirleri kapsamında egzotik hayvanlar ve pet hayvanlarının (yolcu beraberi kedi-köpek-kuş-balık) ülkemize girişi yasaklanmış bulunmaktadır.
21:Yurt dışına pet hayvanım ile çıkış yapabilir miyim?
Yurtdışına pet hayvanınızla çıkış yapılması için herhangi bir yasaklama söz konusu değildir.
