İsraf lüzumundan fazla, gereksiz yere tüketme, savurganlık etme ve harcamadır.
Gıda israfı ise, üretilen gıdaların ölçüsüz ya da bilinçsizce kullanılması ve tüketilmeden çöpe gitmesidir. Gıda israfı, tarladan tedarik zincirine, satış noktalarından evlere ve sofralarımıza ulaşıncaya kadar üretilen gıdanın boşa gitmesi, yok olması veya tüketilemeyecek duruma gelmesiyle oluşur.
Dünyada her yıl gıdaların yaklaşık olarak üçte biri kaybedilmekte ya da israf edilmektedir. Türkiye'de ise her yıl kişi başına 93 kilogram yiyecek çöpe atılmaktadır. Bu miktar, küresel çapta perakende satış noktaları, evler ve restoranlardaki tüketime hazır gıdanın yüzde 17'sinin doğrudan çöpe gitmesi anlamına gelmektedir.
Gıda kayıp ve israfının %56'sı gelişmiş ülkelerde, geriye kalan %44'lük kısmı ise gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde gıda kayıpları daha çok üretim, saklama, işleme, dağıtım ve pazarlama aşamalarındaki altyapı eksikliğinden, gelişmiş ülkelerde ise perakende ve tüketim aşamalarındaki gıda israfından kaynaklanmaktadır.
Gıdaların tarladan sofraya gelene kadar ki tedarik zincirinde meydana gelen kayıplar, aynı zamanda işçilik, lojistik, su kullanımı, pişirme ve depolamada kullanılan enerji kaynaklarının da kaybına sebep olmakta, bunun sonucunda gıda israfı, sera gazı salımını arttırarak iklim değişikliğine de neden olmaktadır.
Birleşmiş Miletler Çevre Programı (UNEP) tarafından hazırlanan 2021 Gıda İsrafı Endeksi Raporuna göre, gıda israfının %61'i evsel atık olarak israf edilirken, %26'sı hizmet sektöründe, %13'üyse perakende sektöründe ortaya çıkmaktadır.
Küresel olarak bakıldığında üretilen tüm gıdaların 1/3'ünden fazlası israf edilerek çöpe atılmaktadır. Dünya üzerinde her dokuz kişiden birinin açlıkla karşı karşıya olduğu düşünüldüğünde, gıdaların çöpe gitmesi çok vahim bir durumdur.
Dünyanın temiz su kaynağının %25'inin israf edilen gıdaları yetiştirmek için kullanıldığını ve Çin'den daha büyük bir alanın (9.600.000 km2), hiçbir zaman yenilmeyen ve çöpe giden israf edilmiş gıdaları yetiştirmek için kullanılması gerektiğini biliyor muydunuz?
Kıtlık ve kuraklığın gündemde olduğu çağımızda, 2050 yılına kadar 10 milyara ulaşması beklenen Dünya Nüfusu ile gıda üretimi ve gıda israfı önlemlerinin güvenlik meseleleri kadar önemli olduğunu unutmamalıyız!
Kurtarabileceğimiz her bir milyon kg gıda ile birlikte;
- 74 milyon L su (40 Olimpik yüzme havuzunu doldurmaya yetecek kadar),
- 6 milyon kJ enerji (bir televizyonu bin yıldan fazla açık bırakmaya eşdeğer) tasarruf edebilir ve
- 6 milyon kg CO2-eş sera gazı salımını (yutak alan oluşturmak için yaklaşık 270 bin ağaç dikmeye eşdeğer) engelleyebiliriz.