Tarım Sigortaları ve Doğal Afetler

TÜRKİYE TARIM SİGORTALARI SİSTEMİ (TARSİM)

İŞİN TANIMI / AMACI: Modern bir risk yönetim şekli olan Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) ile tarımsal üretimde yaşanan risklere maruz kalan üreticilerin ürünleri teminat altına alınarak, üretimin sürdürülebilir olmasının sağlanması amaçlanmaktadır.

TARİHÇE: Dünyada tarım ürünleri sigortası, dolu sigortaları ile başlamış ve zamanla yaygınlaşmıştır. Dolu daha çok yöresel bazda olduğu için sigorta şirketleri tek başlarına bu riski üstlenebilmekte ve çiftçiler de küçük primler ödeyerek dolu sigortası yaptırabilmektedirler. Ancak, katastrofik boyutu olan don, sel ve kuraklık gibi riskler, geniş alanlarda ve büyük hasarlara neden olduğu için primleri yüksektir. Sigorta şirketleri ile onları sigorta eden reasürans şirketleri, yanlarında Devlet desteği olmadan, bu riskleri tek başlarına üstlenememektedirler. Bu nedenle birden çok riskin sigortalandığı ülkelerde çiftçinin sigorta yaptırabilmesi için Devlet tarafından sigorta priminin bir bölümü karşılanmaktadır. Ülkemizde tarım sigortaları uygulamaları, "Genel Sigortacılık Kanunu" çerçevesinde, bitkisel ürünlerin dolu riskine karşı sigortalanması ile 1957 yılında başlamıştır.

Fakat bu yapı ile çiftçinin gelir düzeyinin yetersiz kalması , tarım sigortaları için uzun yıllar bir Devlet politikasının oluşmamış olması, tarım ve sigorta sektörlerindeki bilgi ve ilgi eksikliği gibi tarım sigortalarının gelişmesini engelleyen faktörlerle beraber, bağımsız bir yasal zemin oluşturulamadığından tarım sigortası uygulamalarında istenilen başarıya ulaşılamamıştır.

2005 yılında yürürlüğe giren 5363 sayılı "Tarım Sigortaları Kanunu" ile tarımda risk yönetimi yeni bir boyut ve ivme kazanmış olup, üreticilerin,  adı geçen Kanunda belirtilen riskler nedeniyle uğrayacağı zararların tazmin edilmesini temin etmek ve prim desteği sağlamak üzere tarım sigortaları uygulamasına yönelik esaslar belirlenmiştir.

Üreticilerin riskler karşısında mağduriyetlerinin giderilmesi ve risklere karşı çözüm üretilebilmesi için, ülkemize uygun tarım sigortaları sisteminin kurulması yönünde, "Havuz Modeli" örnek alınmış olup, modern bir risk yönetim şekli olan Tarım Sigortaları Havuzu  ile sistem güvence altına alınmıştır.

5363 sayılı Kanun çerçevesinde, kısa adıyla  TARSİM  olarak adlandırılan Türkiye Tarım Sigortaları Sisteminin altyapısını oluşturması için; yönetmelikler (Tarım Sigortaları Havuzu Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ve Tarım Sigortaları Uygulama Yönetmeliği), Hazine ve Maliye Bakanlığının onayı yürürlüğe giren Genel Şartlar ile Tarife ve Talimatlar hazırlanarak yürürlüğe girmiş olup, Devlet destekli ilk tarım sigortası poliçesi 1 Haziran 2006 tarihinde düzenlenmiştir.

 YAPILAN VE DEVAM EDEN ÇALIŞMALAR:

Tarım Sigortaları 2006 – 2022 Genel Sonuçları;

Devlet destekli tarım sigortaları uygulamasının başladığı 1 Haziran 2006 tarihinden 31 Aralık 2022 tarihine kadar gerçekleşen rakamlar;

20,6 milyon adet poliçe düzenlendi.  272,2 milyon dekar alanda  725,2 milyar TL tarımsal varlık sigortalandı. 

Türkiye Tarım Sigortası Sisteminde  7 ayrı branşta "Çoklu Risk Sigortası" uygulanmakta iken, kuru tarım alanlarında yetiştirilen buğday ürünü ile 2017 yılında "İlçe Bazlı Kuraklık Verim Sigortası" uygulamasına da başlanılmış olup, yıllar itibarıyla arpa, çavdar, yulaf, tritikale, nohut, kırmızı mercimek ve yeşil mercimek ürünleri de dahil edilerek kapsamı genişletilmiştir. 2021 yılında ise  "İlçe Bazlı Kuraklık Verim Sigortası" uygulaması  "Köy Bazlı Kuraklık Verim Sigortası" olarak değiştirilmiştir. Ayrıca, 2021 yılı uygulamasına ek olarak, Konya ilinin Cihanbeyli, Karatay ve Kadınhanı ilçelerinde Avrupa da ilk defa olmak üzere, Ülkemizde buğday ürünü için "Gelir Koruma Sigortası" uygulandı. Gelir Koruma Sigortası, 2022-2023 üretim sezonunda ise yine buğday ürünü için Konya ilinin tamamında uygulanmaya başlanıldı.  Pilot proje kapsamında uygulanan Gelir Koruma Sigortası ile ekmeklik ve makarnalık buğday ürünlerinde verim değişimi ve fiyat dalgalanmalarına bağlı gelir kaybı riski teminat altına alınmıştır.

Bu kapsamda, toplamda 9 ayrı branşta Tarım Sigortası faaliyetleri yürütülmektedir.

Tarım sigortası uygulamalara ilişkin, her yıl çıkarılan Cumhurbaşkanı Kararı ile kapsamın genişletme ve yaygınlaştırılması çalışmaları çerçevesinde,  mevcut kapsama ilave olarak, 2023 yılında getirilen yenilikler;

Bitkisel Ürün Sigortasında;

  • Belirlenen ürünlerde % 5 den % 15'e varan oranlarda "Dolu riski" tarife fiyatlarında indirim yapılmıştır.
  • Kaplıca Buğday Ürünü İçin Sap Unsuru Teminat Kapsamına alınmıştır.
  • Buğday ürünü tarife fiyatında yüzde 6 indirim yapılmıştır.
  • Don riski priminde belirlenen ürünlerde % 10 ve % 20 oranında indirim yapılmıştır.
  • Jojoba, Alıç, Keçiboynuzu, Sakız Ağacı, Acıbakla, Kaplıca Buğdayı teminat kapsamına alınmıştır.
  • Şeker pancarı sertifikalı tohumluk ürünü hasattan harmana kadar olan dönemin teminat kapsamına alınmıştır.
  • Bitkisel Ürün Sigortası'nda uygulanan çift poliçe indirimi % 5'ten % 10'a yükseltilmiştir.
  • Aynı ürün ve ada/ parselde hem Bitkisel Ürün Sigortası hem Köy Bazlı Kuraklık Verim Sigortası poliçesi bulunan üreticilere uygulanan çift poliçe indirimi % 5'ten % 10'a yükseltilmiştir.
  • Ağaç sigortasında, aynı parselde hem ağaç hem de ürün poliçesi olan parsellerde %  5 "ağaç çift poliçe indirimi" uygulaması getirilmiştir.
  • Kiraz ve vişnede, teminat başlangıcı "ilk çiçeklenme" evresinden "beyaz tomurcuk" evresine getirilmiştir.
  • Enginarda (sebze) "Don riski" isteğe bağlı ek teminat olarak sigorta kapsamına alınmıştır.
  • Kavun ve karpuzda, fide döneminde yeniden ekim-dikime neden olacak "Don riski" hasarı teminat kapsamına dahil edilmiştir.
  • Kivi, erik ve kayısıdaki müşterek sigorta oranlarında %  5 ila %  10 arasında indirimler yapılmıştır.

Sera Sigortasında;

  • Örtü altı üretimde alçak tünelde yetiştirilen domates, biber, patlıcan, kavun ve karpuz ürünlerinde fide döneminde yeniden ekim-dikime neden olacak "Don riski" hasarı teminat kapsamına alınmıştır.
  • Örtü altı üretimdeki alçak tünellerde "Yaban domuzu zararı" riski teminat kapsamına alınmıştır.
  • Sera sigortasında, örtü onarım masrafı tutarı 250 TL'den 1000 TL'ye yükseltilmiştir.
  • Yenilenebilir enerji kaynakları kapsamındaki jeotermal kaynağı kullandığı tespit edilen seralarda toplam poliçe primi üzerinden %  5 indirim uygulaması başlatılmıştır.

Köy Bazlı Kuraklık Verim Sigortasında;

  • Köy Bazlı Kuraklık Verim Sigortasında uygulanan çift poliçe indirimi %  5'ten %  10'a yükseltilmiştir.

Büyükbaş Hayvan Hayat Sigortasında;

  • Büyükbaş hayvan hayat sigortasında, tarife fiyatında süt sığırlarında %  6, besi sığırlarında %  5 indirim yapılmıştır.
  • Büyükbaş hayvan hayat sigortalarında %  15 olan yavru atma bedeli %  20'ye çıkarılmıştır.
  •  "Terör, grev, lokavt, kargaşa, halk hareketleri" teminatı için %  5 olan muafiyet oranı kaldırılmıştır.
  • Yenilenebilir enerji kaynağı aktif biyogaz enerjisi üretimi yapan ve risk inceleme sonucuna göre kullandığı tespit edilen büyükbaş hayvancılık işletmeleri için %  5 indirim uygulaması getirilmiştir.
  • Dar kapsamlı tarife için 18 aylık poliçe uygulamaya alınmıştır.

Küçükbaş Hayvan Hayat Sigortasında;

  • Küçükbaş hayvan hayat sigortası kapsamında ek hastalıklar, uçurumdan yuvarlanma, kurt parçalaması gibi hasarlar için müşterek sigorta oranı %  30'dan %  20'ye düşürülmüştür.
  • "Terör, grev, lokavt, kargaşa, halk hareketleri" teminatı isteğe bağlı ek teminat olarak teminat kapsamına alınmıştır.
  • Dar kapsamlı tarife için 18 aylık poliçe uygulamaya alınmıştır.

Kümes Hayvanları Hayat Sigortası;

  • Kümes hayvanları hayat sigortasında geniş kapsamlı tarife fiyatlarında %  10 indirim yapılmış olup, bu sigortada %  20 olan müşterek sigorta %  10'a düşürülmüştür.
  • "Terör, grev, lokavt, kargaşa, halk hareketleri" teminatı isteğe bağlı ek teminat olarak teminat kapsamına alınmıştır.

Su Ürünleri Hayat Sigortasında;

  • Su ürünleri hayat sigortasında tarife fiyatlarında %  10 indirim yapılmıştır.
  • "Terör, grev, lokavt, kargaşa, halk hareketleri" teminatı isteğe bağlı ek teminat olarak teminat kapsamına alınmıştır.


Tarım Sigortası Branşlarında İndirim Uygulamaları Kapsamında;

Tüm branşlarda, kadın çiftçi indirimi %  5'ten %  10'a çıkarılmıştır.

Genç çiftçi indiriminde genç çiftçi yaş sınırı 30'dan 40'a yükseltilmiştir.

 Tüm sigorta branşlarında ilk defa %  5 "Şehit yakını ve gazi" indirimi getirilmiştir.

2023 yılına ilişkin tüm değişiklikler; Cumhurbaşkanı Kararı çerçevesinde tarım sigortaları branşlarına ait Genel Şartlar ile Tarife ve Talimatlar kapsamında yer almaktadır. Bu düzenlemelere https://web.tarsim.gov.tr linkinde MEVZUAT başlığı altında yer alan, "Genel Şartlar" ile "Tarife ve Talimatlar" bölümünden ulaşılabilmektedir. 

HEDEFLER:

Türkiye Tarım Sigortası Sistemi'nin misyonu; uygulamanın sürdürülebilir ve sağlıklı bir biçimde büyümesi ilkesinden sapmamak şartıyla, ürün ve risk bazında kapsamın genişletilmesidir. Bu çerçevede, yaşanan risklere maruz kalan üreticilerin tarla ve meyve bahçesi ürünleri, seraları, kültür hayvanları gibi tarımsal varlıkları teminat altına alınarak, üretimin sürdürülebilir olmasının sağlanması hedeflenmiştir.

Daha önce sigorta edilemeyen, büyük hasarlara neden olan ve doğal felaket (katastrofik risk) özelliği taşıyan risklerin sigortalanması sağlanarak, hem riskler yönetilebilir kılınmakta hem de bu risklerin neden olduğu zararların tazmininde Devletin mali yükü azaltılmaktadır.

Tarım Sigortalarında kapsamın genişletilmesi ile ilgili çalışmalar bağlamında;

Tüm parsellerin verimlerinin tahmin edilmesi, bunların arazi ölçümleriyle doğrulanması ve her yıl parsel bazlı verim tahminlerinin güncellenmesi ile teknolojiye dayalı "parsel bazlı verim sigortası" uygulamaya geçirilebilecektir.

Üreticilerimizin talep etmiş oldukları ve şu an için TARSİM  teminat kapsamında yer almayan ürün ve risklerin; elde edilecek veriler, saha çalışmaları ve aktüeryal analizler sonucuna göre, sigorta prensipleri ve tarım sigortalarının sürdürülebilirliği çerçevesinde önümüzdeki yıllarda kapsama alınması konusunda, TARSİM Bilim ve Danışma Kurulu çalışmaları devam etmekte olup, talepler bu kapsamda değerlendirilmektedir.

 

Türkiye Tarım Sigortaları Sistemi (TARSİM) 2023 Yılı Sunusu




İŞİN TANIMI / AMACI:

Ülkemizde meydana gelen ve 5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu teminat kapsamı dışında kalan doğal afetler nedeniyle, tarımsal varlıkları belli bir oranda zarar gören veya yok olan, üretme imkanları önemli ölçüde bozulan; çiftçilere, üreticilerin kurmuş oldukları kooperatiflere, Devletçe karşılıksız yardım yapılması sağlanmaktadır.

TARİHÇE:

20/06/1977 tarih ve 15987 Sayılı Resmi Gazete'de ''2090 Sayılı Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Kanun'' yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

27/08/2006 tarih ve 26272 Sayılı Resmi Gazete'de ise ''Tabii Afetlerden Zarar Gören Çiftçilere Yapılacak Yardımlar Hakkında Yönetmelik'' yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

YAPILAN ve DEVAM EDEN ÇALIŞMALAR:

5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu kapsamı dışında kalan afetler nedeniyle, tarımsal varlıkları % 40'ın üzerinde zarar gören, bu zararlarını tarım ve tarım dışı diğer gelirleri ile karşılayamayacak durumda olan, kredi kuruluşlarından bu zararını karşılayacak borç ve tazminat alma imkanı olmayan, zarar ve ziyanı herhangi bir surette karşılanmamış olan ve yıllık gelir toplamının, yıllık asgari ücret brütünün 3 katına eşit ve altında olduğu İl Hasar Tespit Komisyon Kararı ile belirlenen çiftçilere, zarar oranlarının % 70'i nispetinde, karşılıksız nakdi yardım yapılması sağlanmaktadır.  

Yıl içinde, Yönetmelik esaslarına uygun olarak düzenlenmiş komisyon kararları için, Bakan onayı alınmaktadır. Alınan bu onay ile yardım yapılacak İl Defterdarlığına, afet tertibinden ödenek aktarılması sağlanmaktadır.

HEDEFLER:

5363 Sayılı Tarım Sigortaları Kanunu teminat kapsamı dışında kalan doğal afetlerden zarar gören çiftçilerimize, karşılıksız yardım yapılarak, tarımsal üretimin sürdürülebilirliği sağlanacaktır. 



İŞİN TANIMI / AMACI:

Köy sınırları içinde, şehir ve kasaba haricinde olup, belediye hududu içinde bulunsun veya bulunmasın tarımsal üretim yapılan sahalarda, üreticilere ait ekili, dikili alanlar ile tarımda kullanılan ve tarımla alakalı her nevi menkul ve gayrimenkul mallar, su arkları, set ve bentler, çit, duvar ve benzeri engeller ile tarla ve bahçe yollarının korunması sağlanmaktadır.

TARİHÇE:

4081 Sayılı "Çiftçi Mallarının Korunması Hakkında Kanun" 10/07/1941 Tarih ve 4856 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

23/01/2008 tarihinde 5728 Sayılı Kanun'un ile bu Kanun'un 10., 17., 23 ve 31. Maddelerinde, 16/3/2011 tarihinde ise 6213 Sayılı Kanun ile, 34. maddesi değiştirilmiş ve Geçici 1. madde eklenmiştir.  

Son olarak, 28 Nisan 2018 tarih ve 30405 Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 7139  Sayılı   Kanun" un 1. maddesiyle, 4081 Sayılı Kanun'un 34. maddesinin 1. fıkrası değiştirilerek, koruma hizmetleri bu hizmeti alanların isteğine bağlı olarak, ihtiyari hale getirilmiştir.

 

YAPILAN ve DEVAM EDEN ÇALIŞMALAR:

Koruma faaliyetleri; köylerde ihtiyar meclisleri, belediyelik yerlerde ise koruma meclislerince yapılmaktadır. Bu meclislerin iş ve işlemleri İl ve İlçelerde ayrıca kurulan Murakabe Heyetlerince denetlenmektedir. Bakanlığımız İl ve İlçe Tarım ve Orman Müdürleri veya elemanları, Murakabe Heyetinin üyesidir. Genellikle murakabe heyetlerinin sekretarya işlerini de yürütmektedirler.

Bu Kanun'un yürütülmesinden;  Bakanlığımız ile birlikte Hazine ve Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı sorumludur.

Uygulamada karşılaşılan sorunlar ile ilgili Bakanlığımızdan görüş talep edilen hususlarda, Bakanlığımız Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile işbirliği halinde, çözüm getirilmektedir. Çeşitli zamanlarda da bazı sorunlar diğer Bakanlıklara yönlendirilerek, uygulamaların 4081 Sayılı Kanun'a uygun olarak yürütülmesi sağlanmaktadır.

HEDEFLER:

Kanun'un sorunsuz bir şekilde uygulanmasının sağlanmasıdır. 



İŞİN TANIMI/AMACI

Ülkemizde meydana gelen doğal afetlerin tarımsal üretimdeki etkilerinin anlaşılabilmesi ve afetlerin olası etkilerine karşı etkin politikalar oluşturulmasının sağlanabilmesi amacıyla, meydana gelen afetler Bakanlığımızca izlenmektedir.

YAPILAN ve DEVAM EDEN ÇALIŞMALAR:

İl Tarım ve Orman Müdürlüklerimiz tarafından afet sonrası düzenlenen afet ihbar formlarıyla, meydana gelen afetlerin; nevi, tarihi, etkilenen çiftçi sayısı, etkilenen köy/mahalle sayıları, etkilenen üretim alanları, etkilenen tarımsal tesisler, ürünler ve telef olan hayvan sayıları ile hasar oranlarına ilişkin bilgiler, Bakanlığımıza gönderilmektedir. Bu bilgiler belirli periyotlarda bilgi notu haline getirilerek, Bakanlık Makamı bilgilendirilmektedir.

Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığı da bilgilendirilerek, doğal afetlerden etkilenen çiftçilerimizin tarımsal kredi borçlarının ertelenmesine imkân sağlayan düzenlemelerin yürürlüğe girmesi sağlanmaktadır.

Meydana gelen tüm doğal afetlere ait, afet ihbar bilgileri; afet veri tabanına işlenmektedir.

Düşük faizli tarımsal kredi kullanan ve 31/12/2023 tarihine kadar doğal afetlerden zarar görecek çiftçilerimizin, tarımsal kredi borçlarının ertelenmesi ya da yapılandırılması ile ilgili İl/ilçe Hasar Tespit Komisyonlarınca yürütülen faaliyetlerin, 2015 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ve 2020/4 nolu Tebliğe uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamak üzere, çalışmalar koordine edilmektedir.

HEDEFLER:

Doğal afetlerin tarımsal üretimdeki etkileri izlenerek, gerekli önlemlerin alınması sağlanacaktır.
YUKARI ​